Rouw bij mensen met een Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)

Op 18 jarige leeftijd begon ik mijn carrière op een woonvorm voor mensen met een Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH).

Daar heb ik veel verschillende vormen van verlies gezien.
Volgens de Biopsychosociale cirkel wil ik graag stil staan bij de verliezen die allemaal kunnen voorkomen bij deze doelgroep:

Biologische verliezen:

• Verlies van lichamelijke functies/gezondheid:
  Door het hersenletsel is er vaak uitval aan één zijde van het lichaam.
  Ook heb ik gezien dat er uitval is bij bepaalde lichamelijke functies (bijv. kracht in ledematen, spiercontrole).
• Verlies van autonomie: Jezelf niet meer kunnen wassen, aankleden, niet meer zelfstandig kunnen eten etc.
• Verlies van bewegingsvrijheid: Niet meer kunnen gaan en staan wanneer je wilt.
  Doen wat je altijd leuk vond qua sport of hobby’s en afhankelijk zijn van zorg wanneer je bijvoorbeeld naar bed kan of gedoucht kan worden.

Psychische verliezen:

• Verlies van psychische functies/gezondheid: Gedragsverandering. Verminderde concentratie/geheugen.
  Informatieverwerking die anders verloopt. Minder goed bepaalde emoties kunnen ervaren of ermee om kunnen gaan.
• Verlies van cognitieve functies waardoor je spraak wordt aangetast.
  Je niet meer kan spreken, niet meer op woorden kunt komen of iets zegt maar wat anders bedoeld.

Sociale verliezen:

Huis & Haard:

• Verlies van (t)huis. Niet meer thuis kunnen wonen vanwege de vraag qua zorg of spanningen in het gezin.
• verhuizen van instelling naar instelling of afdeling naar afdeling.

Relaties:

• Verlies van rol in het gezin/de familie. Niet langer de ouder/broer/zus kunnen zijn die je altijd was.
• Verlies van sociaal netwerk/relatie. Vrienden, familieleden en relaties verliezen vanwege je NAH.
• Verlies van intimiteit/seks.

School/werk:

• Verlies van carrière, status, inkomen.
• Verlies van bepaald toekomstperspectief.

Ouderschap:

• Ongewenste kinderloosheid
• Verlies van je rol als ouder

Wellicht vergeet ik er een paar of zijn er verliezen die niet specifiek onder één aspect vallen.

In de praktijk

Wel heb ik gezien dat in een dienst als woonbegeleider alle tijd werd opgeslokt aan het verzorgende aspect van het werk.
Er was niet genoeg tijd voor de rouw die de bewoners ervoeren terwijl deze zeer duidelijk aanwezig was.
Laat staan dat dewoonbegeleiders goed wisten wat ze hierin voor de doelgroep konden betekenen.

Er is vaak wel iets georganiseerd wat een stukje van het rouwproces kan opvangen, zoals een geestelijke verzorger en een muziektherapeut.
In de organisatie waar ik toen werkzaam was, was er zelfs een rouw- en verliestherapeut.
Zij voerde voornamelijk gesprekken met de partner/mantelzorger van de bewoner.
Op gebied van het rouwproces van de bewoners concludeerde ik dus dat er niet voldoende aanbod was.
Dit zorgde ervoor dat ik de opleiding tot rouw- en verliestherapeut ging volgen.

Wat ik heb gezien in het contact met de bewoners was vooral de behoefte om het erover te kunnen hebben. 
Een luisterend oor, begrip voor het verlies, het effect daarvan op hun leven en hun gemoedstoestand.
Veiligheid om emoties en gedachten te uiten. Onvoorwaardelijke acceptatie voor wie ze nu zijn en wat ze kunnen, al is dit voor henzelf het moeilijkste wat er is.
Samen onderzoeken hoe belangrijke mensen en activiteiten toch nog onderdeel kunnen zijn van hun ”nieuwe” leven, hun ”nieuwe” ik en hier vorm aan geven.