Rouw in ons brein

Wat doet rouw met onze hersenen en vanuit welk hersengebied rouw jij?

Om hier een antwoord op te geven is eerst wat wetenschappelijke kennis nodig over hoe onze hersenen eigenlijk in elkaar zit.
Hierover lees je meer in dit artikel.

Nu je weet dat ons brein uit drie lagen bestaan, kun we hierop voortborduren.

De reactie van ons brein op Rouw

Hoe jij omgaat met rouw is persoonsafhankelijk. Wel zijn hierin een aantal dingen in te herkennen.
Allereerst is het afhankelijk van je aangeboren primaire reactie op plotselinge (heftige) gebeurtenissen, die komt vanuit je reptielenbrein.
Je Vecht – Vlucht of Bevries reactie. Vervolgens heeft het alles te maken met welke waarden en normen jij hebt meegekregen.
Dit begint bij je gezin van herkomst, maar is ook op latere leeftijd nog te beïnvloeden door belangrijke andere mensen in je leven zoals vrienden of collega’s. Zie het maar als bouwstenen, waar jij je ‘verdedigingsmuur’ mee bouwt.

Het kan wat stereotyperend over komen, echter is het zo dat mannen vaak een andere manier van omgaan met rouw hebben dan vrouwen. Dit komt omdat zij over het algemeen meer op hun ‘verstandsbrein’ of terwijl hun Neocortex, vertrouwen.
Mannen ervaren veiligheid bij rationaliseren.
Ze hebben vaak minder vaardigheden geleerd (ook mede door hun (opvoed)omgeving), om goed om te gaan met hun affectiebrein, of terwijl hun zoogdierenbrein.
Vrouwen zijn daarin juist vaak tegenover gesteld. Vrouwen kunnen beter bij hun affectiebrein, kunnen daardoor ook goed empathisch zijn.
Zij hebben dan juist vaak minder vaardigheden geleerd (ook mede door hun (opvoed)omgeving), om goed op te gaan met hun verstandsbrein.
Hierop uiteraard de disclaimer dat hetgeen dat hierboven beschreven staat op iedereen zo zwart-wit van toepassing is.

Wanneer er sprake is van uitgestelde, complexe of vastgelopen rouw, dan komt dat dus doordat o.a. in het brein één of meerdere delen nog niet weer helemaal volledig functioneren. Ze staan (nog) niet ‘online’.
Als je meer wilt lezen over wat nu valt onder uitgestelde, complexe of vastgelopen rouw, kan je in dit artikel er meer over lezen.
Hoe je dit kunt herkennen, wat het inhoud en wat dit betekend ga ik nu belichten a.d.h.v. onderstaande afbeelding.

Uitleg wisselwerking Affectiebrein en Verstandsbrein

Affectiebrein én Verstandsbrein offline:

Laten we rechts onderin beginnen: Wanneer zowel het Affectiebrein als het Verstandsbrein beiden ‘offline’ staan is de enige reactie je kan geven dus die primaire reactie vanuit je Reptielenbrein o.t.w. je survivalbrein. Vanuit je Flight – Fright of Freeze. Je krijgt eigenlijk niets meer echt binnen, je doet alles op de automatische piloot, je voelt bijna niets qua emoties – maar datgene dat je ervaart is overweldigend.
Het enige waar op dat moment de grootste behoefte ligt is VEILIGHEID. Hierin ben je dan afhankelijk van je omgeving.
Dat je op een plek bent of komt (fysiek of d.m.v. een visualisatie) waar jij je veilig en vertrouwd bent. Dit kan ook gekoppeld zijn aan één of meerdere personen. Die kunnen dan lijfelijk bij je zijn of op een andere manier met je in contact komen om dit veilige gevoel bij jou op te roepen. Wanneer er weer genoeg veiligheid wordt ervaren gaat vaak één van de twee breinen weer op actief.

Affectiebrein offline en het verstandsbrein online:

Dan kom je dus in het vakje links onderin: Wanneer je affectiebrein offline en je verstandsbrein online is dan doe je dus alles vooral vanuit je neo-cortex. Of terwijl je ratio. Dit komt vaker voor bij mannen, omdat zij vaker zijn opgeroeid met het beeld dat gevoelens niet goed zijn. Ze zijn dan zwak of stellen zich aan. Daardoor bouwen ze geen goede relatie op met hun zoogdierenbrein en hun gevoelswereld van binnen. Ze zijn teveel gaan vertrouwen op hun ratio. Hierdoor snijden ze zich bewust of onbewust af van hun gevoel en zoeken veel controle. Dit kan zelfs wat dwangmatig worden. Wanneer zij leren dat gevoelens niet persé slecht of zwak zijn, kunnen ze hun ratio op dat gebied omvormen en beter in harmonie met zichzelf omgaan met stressvolle en impactvolle situaties.

Het verstandsbrein offline en het affectiebrein online:

Wanneer we naar deze combinatie kijken, rechts bovenin is juist het tegenover gestelde gaande dan wat ik hiervoor beschreef.
Dit komt dan ook over het algemeen meer voor bij vrouwen. Die sneller alles op gevoelsniveau op zichzelf betrekken en hierdoor dus minder vertrouwen op hun ratio of hier een minder goede relatie mee hebben opgebouwd. Het gedrag is dan te herkennen als ze ervaren overgeleverd te zijn aan de heftigheid van hun emoties. Wanneer er een emotie wordt ervaren wordt daar veel aandacht en focus aan gegeven waardoor deze de realiteit en beleving aantast. Omdat het affectiebrein dus niet of minder goed werkt, is de besluitvorming ook veel impulsiever. Wat dan het beste helpt is de niet helpende gedachten zoals: ‘ik kan het niet aan’ of ‘het gaat nooit meer over’ bewerken.
D.m.v. positieve interventies en methoden weer zelfvertrouwen krijgen en daarmee dus de ratio ook weer aanspreken.

Het verstandsbrein én het affectiebrein online:

Als we spreken van ‘gezond’ rouwgedrag en ‘gezonde’ rouw dan zijn dus beide delen van het brein online.
Er is dan een evenwichtige samenwerking tussen het verstandbrein en het affectiebrein.
Het verstandbrein is degene die alles ‘overziet’ en ‘monitort’, waarin er ruimte en aandacht is voor datgene dat vanuit het affectiebrein doorkomt.

Bronvermelding:

Mönnink, H. d. (2015). Verlieskunde. In H. d. Mönnink, Verlieskunde (pp. 72-74). Amsterdam: Reed Business Education.